Ekki gera ekki neitt!

Rúmlega 80% kvenna finna fyrir einkennum frá kyn- og þvagfærakerfinu á einhverjum tímapunkti á breytingaskeiðinu.

Þau geta komið tiltölulega snemma hjá sumum konum meðan aðrar finna ekki fyrir neinu fyrr en eftir tíðalok.

Hjá sumum koma þau af og til meðan aðrar konur glíma stöðugt við þrálát og erfið einkenni með tilheyrandi óþægindum.

Þetta eru einkenni eins og...

• Þurrkur í leggöngum og ytri kynfærum

• Kláði, sviði og/eða brunatilfinning

• Sviði við þvaglát

• Sársauki við kynlíf

• Þrálát blöðrubólga (með/án sýkingar)

• Tíð þvaglát að nóttu/degi

• Þvagleki við áreynslu/hnerra/hósta

• Erfitt að halda í sér

• Leg, blöðru og/eða endaþarmssig

• Erfiðara að fá fullnægingu/minna næmi

• Rýrnun á vefjum og slímhúð í leggöngum

Öfugt við mörg önnur einkenni breytingaskeiðsins þá eiga þessi einkenni það oftast til að versna með aldrinum ef þau eru ekki meðhöndluð.

Hvað veldur þessum einkennum?

Ástæðan fyrir þessu er lækkun á estrógeni, en það er mikilvægt hormón til að viðhalda heilbrigði slímhúðar og vefja í leggöngum og kynfærum. Þegar estrógen minnkar geta þessir vefir orðið þynnri, þurrari og hættara við ertingu.

Þvagrásin og þvagblaðran hafa einnig estrógenviðtaka, því veldur lágt estrógenmagn einnig einkennum í þvagfærakerfinu og eykur hættuna á þvagfærasýkingu.

Hvað er til ráða?

Staðbundið estrógen fyrir leggöng og kynfæri er örugg og árangursrík meðferð sem allar konur geta nýtt sér.

Hægt er að fá staðbundna hormóna án lyfseðils:

• Vagidonna (töflur á stjöku), notað daglega í amk. 14 daga og svo 2x í viku (oftar ef þarf)

• 

  Ovestin (krem) til að nota bæði fyrir innri og ytri kynfæri og alveg aftur að endaþarmi ef þarf, einnig til sem stílar

Hjá lækni er hægt að fá:

• Estring, forðahringur sem dugar í 3 mánuði

  

  
  

• Vagifem, töflur á stjöku (sama og Vagidonna, nema þetta er inní sjúkratryggingakerfinu og er því oftast ódýrara en fer þó eftir því í hvaða þrepi þú ert)

Það má nota bæði krem og töflur á stjöku og það má nota þessi staðbundnu hormón með hefðbundinni hormónameðferð!

Hentar lang flestum konum

Að nota estrógen í leggöng er ekki það sama og hormónauppbótarmeðferð (gel, plástur, sprey, töflur). Það má nota þá samhliða hormónauppbótarmeðferð eða eina og sér.

Estrógenið virkar nær eingöngu staðbundið á kyn- og þvagfærasvæðinu og því geta lang flestar konur nýtt sér þessi hormón, þrátt fyrir að vera t.d. með sögu um brjóstakrabbamein, blóðtappa eða aðrar frábendingar við hormónanotkun.

Þetta á líka við konur sem upplifa óþægindi frá kyn- og þvagfærakerfinu meðan á brjóstagjöf stendur, þá hækkar prolactin sem hindrar estrógen sem hjálpar til við mjólkurframleiðslu. Staðbundnir hormónar geta hjálpað til við að viðhalda eðlilegu jafnvægi við þvag- og kynfæri og þeir hafa ekki áhrif á brjóstagjöf.

Sömu sögu er að segja um konur sem eru á pillunni, margar konur finna reglulega fyrir óþægindum frá þvag- og kynfærum og jafnvel síendurteknar þvagfærasýkingar. Margar getnaðarvarnar pillur geta haft raskandi áhrif á framleiðslu okkar eigin hormóna sem gegna mikilvægu hlutverki fyrir heilsu og heilbrigði kynfæranna. Þú þarft ekki að hafa áhyggjur af því að staðbundnir hormónar hafi áhrif á makann þinn við kynlíf, hormónarnir eru svo vægir.

Ekki gera ekki neitt!

Það er mjög mikilvægt að bregðast við og meðhöndla þessi einkenni, því öfugt við mörg önnur einkenni breytingaskeiðsins sem minnka með árunum þá ágerast oft einkenni frá þvag- og kynfærakerfinu og snúa aftur ef meðferð er hætt.

Sleipiefni og rakagefandi krem koma EKKI í staðin fyrir staðbundna hormóna, þó þau geti verið hjálpleg stundum og gott að nota með ef þarf.

Konur með sögu um um þráláta blöðrubólgu með eða án sýkingar ættu sérstaklega að huga að þessum hormónum þar sem ástæðan getur verið breytt sýrustig og baktaríuflóra og þar með erfitt að ná henni niður með syklalyfjum eingöngu.

Hugum að konunum í kringum okkur!

Því miður hefur breytingaskeiðið verið mikið tabú í gegnum áratugina og bæði upplýsingar og meðferð verið á algjörum villigötum. Eldri kynslóðir eiga oft erfiðara með að tala um persónuleg mál og því alveg líklegt að einkenni frá þvagfæra- og kynfærakerfinu séu ekki rædd við lækni eða heilbrigðisstarfsfólk.   Mjög algengt er að konur komnar á efri ár glími við þrálátar þvagfærasýkingar sem gengur ekkert að meðhöndla og því miður eru staðbundnir hormónar í leggöng oft það síðasta sem lækninum dettur í hug að mæla með. Þannig að ef að þú ert með mömmu, ömmu, eldri systur eða frænku sem er kannski ekki að fylgjast með breytingaskeiðsumræðunni, tékkaðu á hvort þær viti af þessari einföldu lausn sem bætir ekki bara líðan og lífsgæði heldur getur hreinlega bjargað líf.